روز دوشنبه محمود بهمنی حجم نقدینگی در پایان دی‌ماه را ۴۳۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان عنوان کرد. رئیس کل بانک مرکزی رشد نقدینگی را ۲۴.۴ درصد نسبت به پایان اسفند ماه ۹۰ اعلام کرد. به گفته بیشتر کارشناسان و اقتصاددانان این روند پرشتاب افزایش نقدینگی در طول تمام سال‌های پس از انقلاب بی‌نظیر است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پول پرس، در حالی که نقدینگی در پایان سال گذشته ۳۵۲ هزار میلیارد تومان بوده است، با محاسبه رشد نقدینگی ۲۴.۴ درصدی برای دو ماه باقیمانده سال، عدد ۴۵۷ هزار میلیارد تومان برای پایان اسفند ماه قابل محاسبه است. رقمی که گویای افزایش ۱۰۴ هزار میلیارد تومان در دوازده ماه منتهی به اسفندماه امسال است. این در حالی است که هر سال اسفند ماه بالاترین افزایش نقدینگی را در میان ماه‌های سال دارد؛ پرداخت عیدی کارگران و کارمندان دولت و سرازیر شدن بودجه دولتی برای اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام در ماه پایانی سال که دلیل افزایش نقدینگی در آخرین ماه سال است در محاسبه آماری تهران امروز، مورد استناد قرار نگرفته است. رقمی که کارشناسان معتقدند در پایان سال بیش از ۴۵۷ هزار میلیارد تومان خواهد بود. اما دلیل افزایش سرسام‌آور نقدینگی در سال گذشته چیست؟
ایرج ندیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس که از نزدیک در جریان بودجه‌های دولت و فعالیت بانک مرکزی است، می‌گوید: «رفتارهای دولت در سفرهای استانی و مباحث مربوط به هدفمندی نشان می‌دهد که دولت در سال پایانی خود علاقه‌ای به سیاست‌های انقباضی نداشت و هر ماه بر حجم نقدینگی افزود.» اما محمدقلی یوسفی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی دلیل دیگری را عنوان می‌کند و می‌گوید: «دولت تا سال گذشته دلار ناشی از فروش نفت را تبدیل به ریال می‌کرد و با آن هزینه‌های خود را پرداخت می‌کرد. اما امسال با توجه به اینکه حدود ۵۰درصد از درآمدهای نفتی کاسته شد و بقیه به صورت تهاتر نفت با کالا بود، باعث شد تا دولت با استقراض از بانک مرکزی و شبکه بانکی هزینه‌های خود را پرداخت کند که منجر به این نقدینگی افسار گسیخته شد.» اما مهدی تقوی به مورد دیگری اشاره می‌کند. این اقتصاد دان با اشاره به تورم فزاینده در یک‌سال گذشته می‌گوید: «وقتی شما تورمی بیش از ۲۰ درصد دارید و هر ماه افزایش می‌یابد، در نهایت مجبورید برای پرداخت هزینه‌های خود رقمی بیشتر بپردازید و با توجه به اینکه دولت بزرگ‌ترین خریدار خدمات و کالا در کشور است، برای هزینه‌های خود اسکناس چاپ می‌کند که منجر به نقدینگی موجود شده است.»
خلق پول توسط دولت
سال گذشته در آخر اسفندماه و بنا به اعلام بانک مرکزی، حجم نقدینگی در کشور ۳۵۲هزار میلیارد تومان بود. اما ماه به ماه این رقم افزایش پیدا کرد. بعد از ۳ ماه این رقم ۲۴ هزار میلیارد تومان افزایش یافت و به ۳۷۶ هزار میلیارد تومان رسید. در انتهای شهریورماه این روند ادامه یافت و در پایان شهریور ماه از مرز ۴۰۰ هزار میلیارد تومان گذشت. این رقم دو ماه بعد به ۴۲۴ هزار میلیارد تومان و در پایان دی ماه و بنا بر گفته‌های رئیس کل بانک مرکزی به ۴۳۸ هزار میلیارد تومان رسید. به گفته بهمنی، میزان رشد نقدینگی در کشور ۲۴.۴ درصد است. اگر به همین ترتیب انتظار داشته باشیم در ماه‌های بهمن و اسفند هر ماه تنها ۲درصد به نقدینگی موجود افزوده شود، می‌توان انتظار داشت حجم نقدینگی در پایان سال به ۴۵۷ هزار میلیارد تومان برسد. اقتصاددانانی مانند مهدی تقوی معتقدند با توجه به متغیرهای مهم اسفندماه مانند عیدی حقوق بگیران و موارد مشابه باعث خواهد شد نقدینگی نهایی اسفندماه ۱۳۹۱ بیش از ۴۶۰ هزار میلیارد تومان شود. اما این نقدینگی چه تاثیری در اقتصاد ایران دارد؛ مهدی تقوی در گفت‌وگویش با تهران امروز به نکاتی تازه اشاره کرده و می‌گوید: «نقدینگی و تورم به شدت به یکدیگر وابستگی دارند؛ وقتی شما تورمی ۳۰ درصدی دارید یعنی کالا و خدمات را ۳۰ درصد گرانتر از سال پیش می‌خرید. در چنین وضعیتی دولت مجبور به خلق پول است تا بتواند از پس هزینه‌های خود بر بیاید.»
نتیجه اتکا به نفت
اما برای رفع مشکل نقدینگی چه باید کرد. محمدقلی یوسفی استاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است ابتدا باید عوامل منجر به نقدینگی را از بین برد تا بتوان پس از آن، با سیاست‌های انقباضی وضع موجود را کنترل کرد. او به تهران امروز می‌گوید: «نقدینگی ناشی از چند عامل مهم است و به نظر می‌رسد نقدینگی فزاینده سال ۱۳۹۱ ناشی از همین‌ها باشد.
مهم‌ترین عامل نقدینگی بالا بودن هزینه‌های دولت و کسری بودجه ناشی از آن است. در این وضعیت دولت به استقراض از شبکه بانکی و بانک مرکزی روی می‌آورد که نتیجه ابتدایی آن رشد نقدینگی است.» به گفته او، در حالی که در کشورهای دیگر دولت هزینه‌هایش را با استفاده از مالیات جبران می‌کند، اقتصاد نفتی ما باعث شده تا دولت‌ها به شدت به فروش نفت متکی باشند. امسال با توجه به کاهش میزان ارز ناشی از صادرات نفت، دولت به جای کاهش هزینه‌ها و سیستم انقباضی به قرض گرفتن از شبکه بانکی روی آورد که نتیجه‌اش نقدینگی موجود شد.
اما این نقدینگی چه تاثیری بر اقتصاد دارد. این اقتصاددان با اشاره به رابطه تورم و نقدینگی می‌گوید: «در محاسبات صورت گرفته در اقتصاد، هر ۱۰ درصد نقدینگی حدود ۶ تا ۷ درصد تورم در پی دارد. اینکه تورم به بالای ۳۱ درصد در آمارهای رسمی رسیده، نشان‌دهنده این است که نقدینگی به شکلی بی‌سابقه افزایش داشته است.»
تورم فزاینده در سال آینده
در حالی که به گفته کارشناسان هر ساله اسفندماه، بیشترین رشد نقدینگی در سال را داشته است، امسال بر حجم نقدینگی این ماه افزوده خواهد شد. چرا که با توجه به ۸۵هزار تومان عیدانه به بیش از ۷۳میلیون نفر ایرانی ۴۵هزار تومان یارانه‌ای که دولت باید برای اسفند ماه به مردم بپردازد و با حسابی سرانگشتی، حداقل ۸هزارو چهارصد‌میلیارد تومان نقدینگی دیگر به حجم شدید نقدینگی افزوده خواهد شد؛ این رقم به جز عیدی کارگران و کارمندان است که در اسفند ماه به آنان پرداخت شده است. این حجم نقدینگی پیامدهای مستقیمی بر تورم منتهی به اسفند ماه خواهد داشت و می‌تواند منجر به رشد خیره‌کننده تورم همپای نقدینگی شود و صدمات جبران‌ناپذیری بر پیکره اقتصاد کشور وارد کند.
ایرج ندیمی این رقم را بیش از آن می‌داند و به تهران‌امروز می‌گوید: «دولت برای پرداخت‌های مربوط به پایان سال ۱۰هزار میلیارد تومان استقراض کرده است.»
به گفته این نماینده مجلس این حجم از نقدینگی در ماه‌های ابتدایی سال آینده خودش را نشان خواهد داد و به‌طور قطع سال آینده تورم و نقدینگی رشد پیدا خواهد کرد.
انتهای پیام