هادی حقشناس *: تورم، معضلی است که در سهدهه گذشته گریبانگیر اقتصاد ایران بوده و هست. هنوز این معضل نهتنها مردم بلکه سیاستگذاران اقتصادی را هم به ستوه آورده در حالیکه موضوع تورم مدتهاست در ۹۵درصد کشورهای جهان حل شده و دیگر بهعنوان معضل شناخته نمیشود. پرسش این است که چگونه مشکل تورم در ۹۵درصد کشورها حل شده اما در ایران و کشورهای شبیه ایران، حل نشده است؟
بر اساس آخرین آمار منتشرشده، از ۲۰۰ کشور موجود در جهان ۱۹۰ کشور موفق به کنترل تورم خود شدهاند و تنها ۱۰ کشور در این امر موفقیتی نداشتهاند. علت این موضوع را باید در ساختار اقتصادی این کشورها جستوجو کرد و اینکه سیاستگذاران این کشورها چه مکانیزمی برای کنترل و مهار تورم بهکار گرفتهاند.
نکتهای که در این میان حایز اهمیت است این است که در اغلب کشورهایی که موفق به کنترل تورمهای چندرقمی و خطرناک شدهاند، ریاست کل بانک مرکزی در دست یک اقتصاددان خبره و باتجربه بوده است. درواقع اینروزها گماردن یک اقتصاددان در راس بانک مرکزی به اصلی تبدیل شده که کمتر کشوری حاضر به شکستن این قاعده است. پذیرش این اصل هم ناشی از باوری است که سیاستمداران و سیاستگذاران به علم اقتصاد دارند. دومین دلیل این موفقیت هم به ابزارهایی بازمیگردد که بهدرستی از سوی مسوولان بهکار گرفته شدهاند.
کمتر کشور توسعهیافتهای را میتوان یافت که فاقد یک بانک مرکزی مستقل و اقتصاددان خبره باشد. منظور از استقلال این نیست که رییس کل بانک مرکزی و مجموعهاش خارج از چارچوب سیاستهای دولت و منافع ملی حرکت کنند بلکه منظور این است که آنان در چارچوب علم اقتصاد و بدیهیهای این علم حرکت کنند، چیزی که رییس کل فعلی بانک مرکزی فاقد آن است.
اگر در ۵۳ سالی که از تاسیس بانک مرکزی میگذرد هنوز هم موفق به کنترل تورم نشدهایم به این دلیل است که بانک مرکزی مستقلی نداشتهایم و دولت در تمامسالها، بانک مرکزی و سایر بانکها را بهعنوان قلک خود دانسته است. این موضوع هیچ ارتباطی به تحصیلات و تخصص رییس کل بانک مرکزی نداشته است. در چند سالی که تورم در اقتصاد ایران کنترل شد، به افزایش استقلال این نهاد در مقاطعی بازمیگردد که در سایه آن تورم هم تکرقمی شد.
اگر استقلال بانک مرکزی در راستای اجرای سیاستهای منطبق بر علم اقتصاد تامین شود و در کنار این از افراد متخصص و اقتصاددان در راس این نهاد استفاده شود، میتوان امیدوار بود که تورم در ایران بهعنوان آخرین کشورها کنترل شود در غیر این صورت باز هم شاهد تورم لجامگسیخته خواهیم بود.
بدیهی است که در این راه اولویت با اقتصاددانانی است که تجربه بانکی دارند زیرا شایستگیهای مدیریتی و تجربی بهعنوان مکمل، رییس کل بانک مرکزی را قادر خواهد ساخت تا به اهداف خود که همان حفظ ارزش پول ملی و کنترل تورم است، دست یابد.
*کارشناس اقتصادی
منبع: شرق