نقدینگی در کمین تورم تک رقمی

تازه‌ترین آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که میزان نقدینگی در پایان شهریور ماه امسال به رقم ۱۱۲۲ تریلیون تومان رسیده است که این رقم در مقایسه با شهریور سال گذشته ۶/۲۸ درصد و نسبت به اسفند ماه سال قبل ۴/۱۰ درصد رشد داشته است.
هرچند در طول تاریخ اقتصاد ایران همواره نقدینگی با رشد همراه بوده است ولی انتشار این گزارش باعث شد تا برخی از کارشناسان نسبت به این رشد اظهار نگرانی کنند البته برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که رشد نقدینگی در مقایسه با سال‌های قبل تفاوت چندانی نداشته و برهمین اساس جای نگرانی نیست، اما برخی از کارشناسان می‌گویند که این رشد می‌تواند تهدیدی برای تورم تک رقمی فعلی باشد. براساس گفته‌های صاحبنظران در صورتی که درنظام بانکی کشور اصلاحات بنیادی ایجاد نشود و دولت نسبت به پرداخت و تسویه بدهی‌های خود به بانک‌ها و پیمانکاران اقدام نکند این موضوع باعث افزایش نرخ تورم در فصل بهار و تابستان سال آینده به بالای ۱۰ درصد می‌شود. باتوجه به اینکه نشانه‌های خروج اقتصاد از رکود در حال نمایان شدن است و گردش پول در کشور هم آن را تأیید می‌کند درصورتی که رونق بازگردد نقدینگی موجود باعث بروز تورم خواهد شد. برهمین اساس توصیه کارشناسان اقتصادی به دولت این است که هرچه سریع تر برای پرداخت بدهی‌های خود اقدام و از ایجاد تعهدات و بدهی‌های جدید خودداری کند. البته درهمین زمینه دولت یازدهم در قالب اصلاحیه قانون بودجه سال‌جاری از محل تسعیر نرخ ارز و افزایش سرمایه بانک‌های دولتی قصد دارد بخشی از بدهی‌های خود به شبکه بانکی را تسویه کند. همچنین براساس همین اصلاحیه، مجلس اجازه انتشار اوراق صکوک و مشارکت را برای تسویه بدهی پیمانکاران به دولت داده است. با این حال صاحبنظران معتقدند دولت باید بیش از مبالغی که برای پرداخت بدهی‌های خود پیش‌بینی کرده، درنظر بگیرد.
در دولت یازدهم بانک مرکزی اقدام به اصلاح آمار نقدینگی کرد و برهمین اساس مسئولان این بانک یکی از دلایل رشد حجم نقدینگی را همین اصلاح می‌دانند که با تحت پوشش قرار گرفتن چند بانک و مؤسسه در سه سال اخیر به آمار کل نقدینگی، اتفاق افتاده است. از سویی دیگر آزادسازی سپرده‌های قانونی بانک‌ها از ۱۳ به حدود ۱۱ درصد، از جمله دیگر دلایلی است که تاکنون
بانک مرکزی آن را به‌عنوان عوامل فزاینده نقدینگی اعلام کرده است.

بدهی‌های سه گانه دولت عامل اصلی رشد نقدینگی
میثم موسایی استاد دانشگاه تهران اعتقاد دارد که از نظر میزان رشد نقدینگی، رشد فعلی با متوسط ۱۵ سال اخیر تفاوتی ندارد. در این دوره به طور متوسط نقدینگی بین ۲۵ تا ۳۰ درصد و تورم حدود ۲۰ درصد رشد داشته است.
وی افزود: البته به همان میزانی که نقدینگی افزایش یافته حجم اقتصاد نیز افزایش یافته است. دراین زمینه میزان سپرده‌های مردم در بانک‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها بالا رفته است و از این منظر جای نگرانی وجود ندارد.
این اقتصاددان ادامه داد: با وجود این، رشد و حجم نقدینگی باید با رشد تولید هماهنگ شود چرا که در غیر این صورت در بلندمدت تأثیر منفی بر اقتصاد ملی خواهد داشت.
به گفته این استاد دانشگاه درصورتی که نقدینگی همتراز با رشد تولید مهار نشود در آینده نه چندان دور باعث رشد نرخ تورم می‌شود. وی در پاسخ به این سؤال که این حجم از نقدینگی در کدام بخش‌ها وجود دارد؟ گفت: بخشی از این نقدینگی وارد فعالیت‌های زیرزمینی اقتصاد مانند قاچاق شده و بخش دیگری نیز وارد حوزه ملک و مستغلات شده است. موسایی همچنین درباره راهکارهای حل مشکل نقدینگی توضیح داد: یکی از مهم‌ترین عوامل رشد نقدینگی، بدهی سه گانه دولت به شبکه بانکی، پیمانکاران و صندوق‌های بازنشستگی است که به حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
وی اضافه کرد: هم‌اکنون بانک‌ها از دو ناحیه تحت فشارند و توانایی پرداخت تسهیلات ندارند. یکی از محل بدهی‌هایی که دولت به بانک‌ها دارد و ناحیه دوم نیز که متأثر از مسأله نخست است، نداشتن قدرت پیمانکاران برای بازپرداخت اقساط وام‌های بانکی خود است. درنتیجه جریان نقدینگی در برخی از نقاط بدن اقتصاد دچار مشکل و رکود می‌شود.
این اقتصاددان در پایان تأکید کرد: بنابراین مهم‌ترین راه حل مشکل نقدینگی بالا، پرداخت بدهی‌های دولت است درغیر این صورت باید با صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌ها جلوی تشدید این مشکل را بگیرد.

خطر نقدینگی بالای سر تورم تک رقمی
هادی زنوز اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز درباره آثار رشد نقدینگی بر بخش های مختلف اقتصاد ایران گفت:تجربه گذشته و سایر کشورها نشان می‌دهد که میان افزایش تولید و نقدینگی در درازمدت رابطه‌ای وجود ندارد. بنابراین رشد نقدینگی بیش از نرخ رشد اقتصادی کشور و توسعه ابزارهای مالی جدید به طور قطع تورم زا خواهد بود.
وی ادامه داد: بنابراین، این رشد بی‌رویه نقدینگی می‌تواند دستاورد تورم تک رقمی را در آینده به خطر بیندازد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که رشد نقدینگی در ایران ناشی از چیست؟ اظهار کرد:منابع رشد نقدینگی در ایران ناشی از افزایش ذخایر و دارایی‌های خارجی بانک مرکزی نیست بنابراین اگر تورمی در آینده ایجاد شود موجب افزایش نرخ ارز خواهد شد که همین عامل نیز تورم را تشدید خواهد کرد.
وی اضافه کرد: منبع اصلی رشد نقدینگی، افزایش پایه پولی است که مهم‌ترین دلیل آن نیز بدهی دولت به بانک‌ها و همچنین بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی محسوب می‌شود.
به گفته وی بدهی دولت به بانک مرکزی به دلیل کاهش شدید درآمدهای نفتی و درتنگنا قرارگرفتن آن رخ داد و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز به علت تزریق پول به شبکه بانکی برای جلوگیری از افزایش نرخ بهره و توان تسهیلات دهی بانک‌ها اتفاق افتاده که در عمل این گونه نشده است.

منبع: روزنامه ایران