حمیدر‌ضا آریان پور*: نخستین هفته اکتبر ۲۰۱۳ در یاد دولتمردان ایالات متحده خواهد ماند. هفته تعطیلی دولت امریکا پس از ۱۷ سال که بزرگ‌ترین آسیب درازمدتش، زخمی است که کارشکنی جمهوریخواهان بر پیکر هژمونی ابرقدرت جهان خواهد گذاشت. اقتصاد هم اما قربانی است. قربانی کوچک‌تری اگر جدال بر سر بودجه وسقف آن چندان به درازا نکشد.
با تعطیلی دولت فدرال گرچه بخش‌های حیاتی به کار ادامه خواهند داد اما تا رسیدن دو حزب به توافق، ۸۰۰ هزار کارمند غیرضرور به خانه خواهند رفت و ۳/۱ میلیون نفر بدون حقوق به کار ادامه خواهند داد. با این همه اگر به زودی توافقی حاصل شود آسیب اقتصادی زیاد نخواهد بود. آنچه اما دردسر بزرگ است خدشه وارد شده بر جایگاه امریکاست. آمیزه آسیب سیاسی و اقتصادی جدال دو حزب عمده امریکا را ولی می‌توان در واکنش پکن به ماجرا دید. شی جینپینگ، رییس‌جمهور تازه‌نفس چین در دیدار با رییس‌جمهور اندونزی پیشنهاد ایجاد بانکی منطقه‌یی را داده که در زیرساخت‌های جنوب شرق آسیا سرمایه‌گذاری کند. این آغاز تاسیس نسخه منطقه‌یی صندوق بین‌المللی پول است که پولش از ۷ میلیارد دلار ذخیره ارزی آسیایی تامین خواهد شد.
پس چرا حق دسترسی به بیمه پزشکی که در کشورهای اروپایی از حقوق نخستین شهروندان است در امریکا دعوایی را شکل داده که دولت را به تعطیلی کشانده و قدرت اقتصادی-سیاسی واشنگتن را کاهیده است؟ سیاسی بازی جمهوریخواهان و به ویژه «تی‌پارتی» عامل اصلی است. خبر بدتر برای اقتصاد امریکا و جهان این است که تا حدود ۱۰ روز دیگر بحث بر سر سقف بدهی هم داغ‌تر می‌شود و عدم توافق بر آن برابر با تاثیرپذیری میزان بدهی‌های دولت فدرال خواهد بود که خود بر تنظیم بودجه اثرگذار است. گرچه حتی بانک آسیایی هم به دلار پس‌انداز می‌کند، چنین رویدادهایی بیش از پیش به از دست رفتن جایگاه دلار در تجارت جهانی یاری خواهد رساند. فراموش نباید کرد که همین لجبازی‌ها بر سر سقف بودجه بود که در سال ۲۰۱۱ رتبه اعتباری AAA امریکا را پس از سال‌ها افت داد.
دلار البته سقوط یک باره نخواهد کرد. چین برای مثال اگر ذخایر دلاری‌اش را تبدیل کند، بازارهای جهان را سقوط خواهد داد اما سریال جنگ دو حزب نهایتا اقتصادی‌های بزرگ مانند اقتصادهای گروه «بریکس» را به فکر یافتن جایگزین خواهد انداخت. اینجاست که می‌توان فهمید پیشنهاد شی در اندونزی تصادف زمانی نیست. پکن همچنین به دنبال تاسیس سازمانی رقیب برای بانک جهانی با کمک کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند) و آفریقای جنوبی است.
تعطیلی دولت امریکا نه نتیجه مخالفت با کلیات بودجه که به خاطر بیمه درمانی «اوباماکر» است که از این هفته اجرایی شده است. به قول پال کروگمن، اقتصاددان برجسته امریکایی نگرانی جمهوریخواهان نه شکست «اوباماکر» که موفقیت اقدامی بوده که بیمه را برای همه امریکایی‌ها اجباری می‌کرده است. این موضع‌گیری‌ها درهم شکستن قدرت امریکاست. «تی پارتی» در واقع در حال کمک به چین برای افزودن بر قدرت نرم خود در جهان است. به قول ویلیام پسک، ستون نویس بلومبرگ شاید مدیران چینی حالا کمی دلواپسی داشته باشند اما رهبران آن از این بخت بهره خواهند برد.
برای بخشی از مردم امریکا اما تعطیلی کوتاه‌مدت هم فاجعه است و فعالان اقتصادی و مالی هم در سردرگمی‌اند. از روز جمعه نگرانی بازارهای مالی اندکی فروکش کرد چراکه بیشتری‌ها گمان می‌کنند جمهوریخواهان هرقدر هم که از اوباما متنفر باشند حاضر نخواهند شد به تعویق بدهی‌های امریکا رای بدهند، چیزی که بر اساس چهارمین بخش از چهاردهمین اصلاحیه قانون اساسی امریکا غیرقانونی است. اما باید منتظر بود و دید که راست‌های افراطی چه خواهند کرد. اوباما هرگز موافقت نخواهد کرد که بزرگ‌ترین پیروزی اقتصادی- اجتماعی‌اش به چالش کشیده شود. اما ادامه تعطیلی دولت فدرال و جدال بر سر سقف بدهی اثرات مالی‌اش را نه تنها در امریکا که در جهان هویدا خواهد کرد.
کارشناسان مخالف دموکرات‌ها البته نظر دیگری دارند. در حالی که تمام مطبوعات چپ و راست امریکا اثر بد این روند بر سیاست خارجی را گوشزد کرده‌اند، نوشته‌های دست راستی می‌کوشند اثرات اقتصادی آن را حتی در صورت به کرسی نشستن سخنان جمهوریخواهان کم و کوچک نشان دهند. فوربس چندین مقاله در رد اهمیت تعطیلی دولت و افزایش نیافتن سقف بدهی منتشر کرده است. در واقع‌بینانه‌ترین حالت نویسندگان و کارشناسان متمایل به حزب جمهوریخواه تقصیر را متوجه دموکرات‌ها و اوباما کرده‌اند. اما امریکایی‌هایی که تا توافق دو حزب با وسواس تمام دست به جیب می‌شوند خیلی به توجیه‌های فوربس رضایت نخواهند داد. مثلا این نوشته پال رودریک گرکگوری که «تنها ۱۳ درصد دولت تعطیل شده» یا این نوشته جفری دورفمن که «دولت بدون افزایش سقف بدهی هم قادر به ادامه کار خواهد بود و تنها باید بیشتر صرفه‌جویی کند.»
*اعتماد
  |
 |
 |
 |
 |
 |
