پاسخ به چند سوال درمورد واگذاری صندوق واسطه گری یکم (ETF)

صندوقهای سرمایه گذاری به عنوان ابزاری جهت کاهش ریسک ورود به بازار سرمایه در سراسر دنیا شناخته شده از این رو استفاده از آن در میان سهامداران خرد که اطلاعات تخصصی از وضعیت کلان بازار ندارند شایع است.

سرمایه گذاری در صندوقها از طریق خرید واحدهای هر صندوق امکان پذیر است. صندوقهای ETF همانند سهام عادی در بورس قابل خرید و فروش بوده و می توانند از انواع درآمد ثابت، سهامی، مختلط یا مبتنی بر طلا باشند.

با توجه به سیاستهای اقتصادی دولت مبنی بر گسترش خصوصی سازی و اتخاذ تصمیم واگذاری بخش بزرگی از سهام شرکتهای دولتی به عموم مردم، مصوب شد در گام اول سهام متعلق به دولت از سهام بانکهای صادرات، ملت، تجارت و همچنین شرکتهای بیمه البرز و بیمه اتکایی امین از طریق ایجاد صندوق ETF با نام “صندوق واسطه گری مالی یکم” به افراد حقیقی واگذار شود.

این واگذاری با همکاری معاونت اموربانکی، بیمه و شرکتهای دولتی وزارت امور اقتصاد و دارایی، سازمان بورس اوراق بهادار و سازمان خصوصی‌سازی صورت پذیرفته است.

بعداز اطلاعی رسانی دولت و وزارت اقتصاد، درخصوص پذیره نویسی صندوق واسطه‏ گری مالی یکم، سوالات و ابهامات مختلفی در این حوزه ایجاد شده است. ‌اهم سوالات مطروحه درخصوص صندوقهای ETF عبارتند از:

* چرا فرآیند عرضه واحدها به ‏صورت بلوکی نبوده و در قالب (ETF) درنظر گرفته شده است؟
دولت می‏توانست به راحتی سهام خود در سه بانک و دو شرکت بیمه را از طریق بورس به فروش رساند؛ لیکن عرضه سهام به‏ صورت صندوقهای ETF ، با هدف مردمی کردن اقتصاد (افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه) و انتفاع عامه مردم(حتی افرادی که تاکنون در بازار سرمایه فعال نبوده اند) از رشد بازار سرمایه صورت گرفته است.

*باتوجه به این‏که صندوقهای ETF سه صندوق (واسطه‏ گری مالی، خودروسازی و صنایع فلزی و صنایع پالایش نفت و پتروشیمی) هستند، آیا فردی که با کد ملی (یا کد بورسی) خود در صندوق اول (واسطه ‏گری مالی یکم) تا سقف ۲ میلیون تومان پذیره ‏نویسی می‏کند، امکان پذیره‏ نویسی در سایر صندوق‏ها را دارد یا خیر؟
بله، منعی برای پذیره ‏نویسی در سایر صندوق‏ها وجود ندارد؛ لیکن تخفیف درنظرگرفته ‏شده فقط برای یک صندوق اعمال می‏‌شود. (فعلاً چنین تصمیمی اتخاذ شده و بستگی به میزان استقبال مردم از صندوق واسطه گری مالی یکم دارد.)

* مدت انجام پذیره ‏نویسی صندوق واسطه‏ گری مالی یکم تا چه روزی ادامه دارد ؟
شروع پذیره ‏نویسی از بامداد روز یکشنبه مورخ ۱۴/۲/۱۳۹۹ لغایت ساعت ۲۴ روز چهارشنبه مورخ ۳۱/۲/۱۳۹۹ انجام می شود.

پذیره ‏نویسی صندوقهای ETF از چه طرقی قابل انجام است؟
پذیره ‏نویسی واحدهای این صندوق از طریق کارگزاری‏های بورس، سامانه‏‌های آنلاین معاملاتی و درگاه‏های غیرحضوری و حضوری (شعب) بانک‏های منتخب صورت می‏‌پذیرد.
درگاه‏های غیرحضوری و حضوری بانک‏های منتخب به‏ منظور پذیره ‏نویسی واحدهای صندوق سرمایه‏‌گذاری “واسطه‌گری مالی یکم” تاکنون به شرح زیر است:

درصورت افزایش درگاه‏های غیرحضوری مندرج در جدول فوق توسط بانک‏ها یا اضافه‏ شدن بانک‏های دیگری به لیست بانک‏های منتخب جهت انجام فرآیند پذیره‎نویسی، مراتب ازطریق روابط عمومی وزارت امور اقتصادی و دارایی اطلاع ‏رسانی خواهد شد.
در هر حال اکیداً توصیه می‏شود به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، پذیره‏ نویسی از طریق درگاه‏های غیرحضوری بانک‎ها صورت پذیرد.

* نماد صندوق جهت پذیره ‏نویسی از طریق کارگزاری‏ها چیست؟
نماد صندوق “دارا یکم” است که افراد دارای کد بورسی می‏توانند در روزهای کاری از ساعت ۱۴:۰۰ تا ۱۶:۰۰ اقدام به خرید کنند.

*کف و سقف مبلغ پذیره ‏نویسی برای هر فرد چقدر است؟
حداقل مبلغ پذیره ‏نویسی برای هر یک از اشخاص حقیقی ایرانی دارای کد ملی ۱۰ هزار تومان و حداکثر مبلغ پذیره ‏نویسی معادل ۲ میلیون تومان است. (مضربی از ۱۰ هزار تومان)

* آیا امکان پذیره ‏نویسی بیش از یک بار و در چند مرحله وجود دارد؟
بله، انجام پذیره ‏نویسی به میزان کمتر از ۲ میلیون تومان و در چند مرحله برای هر کد ملی بلامانع است؛ مشروط بر این‏که مجموع پذیره ‏نویسی‏های انجام شده برای هر کد ملی، بیشتر از سقف ۲ میلیون تومان نباشد.
درصورت عدم رعایت سقف ۲ میلیون تومان برای هر کد ملی، برگشت وجوه واریزی متقاضیان در طی مدت پذیره ‏نویسی توسط بانک‏های منتخب ممنوع است.

 *اشخاص حقوقی چگونه و تا چه سقفی می‏توانند پذیره ‏نویسی کنند؟
پذیره ‏نویسی واحدهای سرمایه گذاری موضوع این دستورالعمل صرفاً شامل اشخاص حقیقی ایرانی بوده و اشخاص حقوقی نمی‏توانند در پذیره ‏نویسی شرکت کنند و استفاده از حساب آن‏ها برای پرداخت وجوه امکان‏پذیر نیست.

* آیا امکان پذیره‌‏نویسی برای ایرانیان مقیم خارج از کشور وجود دارد؟
بله امکان پذیره ‏نویسی برای هر فرد ایرانی دارای کد ملی بدون وجود محدودیت سنی وجود دارد.

* باتوجه به این‏که انجام معاملات واحدها از ۲ ماه به بعد از تخصیص امکان‏پذیر است، مبنای محاسبه ۲ ماه، چه تاریخی است؟
شروع پذیره‏ نویسی از بامداد روز یکشنبه مورخ ۱۴/۲/۱۳۹۹ لغایت ساعت ۲۴ روز چهارشنبه مورخ ۳۱/۲/۱۳۹۹ بوده؛ لذا مبنای محاسبه دو ماه، تاریخ پایان پذیره ‏نویسی (۳۱/۲/۱۳۹۹) خواهد بود.

*پس از گذشت ۲ ماه، امکان معامله کل واحدها مهیا می‏شود یا درصدی از واحدها؟
پاسخ: کل واحدها.

* درصورت مشارکت بیشتر مردم، طبیعتاً تعداد یونیت کمتری به هر شخص تخصیص داده می‏شود و بخشی از وجوه می‏بایست به حساب مشتریان واریز گردد. چه زمانی می‏توان به‏ طور دقیق تعداد یونیت‏های اختصاص ‏یافته به افراد را مشخص کرد؟
در تاریخ ۳۱/۲/۱۳۹۹ فرآیند پذیره ‏نویسی به اتمام می‏رسد و یک هفته پس از این تاریخ، مشخص می‏گردد چه تعداد یونیت به هر فرد اختصاص می‏یابد. درصورت مشارکت کامل یا کمتر، حداکثر ۲۰۰ یونیت به هر کد ملی اختصاص می‏یابد و درصورت مشارکت بیشتر، کمتر از ۲۰۰ یونیت (ازطریق تسهیم بالنسبه) اختصاص می‏ یابد.

* درصورت مشارکت بیشتر مردم، عودت مازاد واریزی‏ها به چه شکل انجام می‏شود؟
عودت وجوه به هر دلیل از جمله اضافه پرداختی و مازاد ناشی از تسهیم بالنسبه توسط صندوق صرفاً به شماره شبای پرداخت‏ کننده صورت می‏ پذیرد.

* آیا این امکان وجود دارد که بانک‏ها وجوه واریزی مردم بابت پذیره‌‏نویسی را بابت طلب خود از مشتریان، برداشت کنند و پذیره‏‌نویسی برای آن‏ها انجام نشود؟
خیر، وجوه واریزی مشتریان بابت پذیره‌‏نویسی، غیرقابل برداشت است.

*این مسأله که مردم برای خرید این سهام، وجوه خود را از بانک‏ها خارج کنند، چگونه مدیریت می‏‌شود؟
درواقع وجوه از بانک‏ها خارج نخواهد شد، بلکه فرآیند جابجایی وجوه بین بانک‏ها انجام خواهد شد و نهایتاً پس از واریز به حساب خزانه، صرف تأمین هزینه‏‌های دولت خواهد شد.

* آیا امکان درنظر گرفتن تسهیلاتی خاص برای اقشار ضعیف جامعه مانند عشایر و … به ‏منظور بهره‏‌مندی از فرصت ایجادشده و منتفع‏‌شدن این گروه از مردم از رشد بازار سرمایه وجود دارد؟
در شرایط فعلی و در پذیره‏‌نویسی صندوق واسطه‏‌گری مالی یکم این امکان فراهم نشده، لیکن این احتمال وجود دارد که درخصوص دو صندوق دیگر در این خصوص اتخاذ تصمیم شود. هرچند نفس این اقدام و اعمال تخفیف قابل توجه، به نوعی حمایت از اقشار ضعیف جامعه است.

*آیا صندوق سود مشخصی دارد؟
خیر. هدف از تشکیل این صندوق مشارکت همه مردم در این طرح و بهره‏ مندی همه ایرانیان از سود بازار سرمایه است. طبیعتاً تغییرات ارزش سهام موجود در این صندوق منجر به افزایش یا کاهش ارزش واحدهای صندوق می‏گردد. ضمن این‏که تلاش می‏شود از طریق سرمایه‏‌گذاری مبالغ نزد صندوق برای بازارگردانی، حداکثر سود ممکن حاصل شود. بدین ترتیب، سود تضمینی برای واحدهای سرمایه ‏گذاری صندوق وجود نداشته و صرفاً سود احتمالی به شرح زیر قابل حصول است:
۱- افزایش قیمت سهام موجود در صندوق.
۲- واریز سود سالانه ناشی از عملکرد سهام شرکت‏های موجود در صندوق.
۳- سود حاصل از سرمایه‏ گذاری منابع صندوق به ‏صورت سپرده‏ گذاری و خرید اوراق.

*آیا افت شاخص بورس، پیش ‏بینی شده است؟
تغییرات شاخص بورس قابل پیش‏ بینی نیست، لیکن حتی درصورت افت شاخص از آن‏جا که در حال حاضر مردم سهام را با تخفیف ۳۰ درصدی نسبت به قیمت‏های مورخ ۱۳/۲/۱۳۹۹ می‏خرند، با فرض کاهش شاخص بورس در این حدود نیز متضرر نخواهند شد. ضمن این‏که حدود ۱.۰۰۰ میلیارد تومان برای انجام بازارگردانی نزد صندوقهای ETF نگهداری می‏‌شود.

*مقرر شده است مشتریان در فرصت مناسب و طی ماه‏های آینده، نسبت به ثبت نام در سامانه سجام و دریافت کد معاملاتی (کد بورسی) اقدام کنند. لیکن فرآیند احراز هویت در کارگزاری‏ها بسیار زمان‏بر است و گاهی اوقات نیاز است مشتریان در دو مرحله به کارگزاری‏ها مراجعه کنند. به نظر می‏رسد ضروری است این فرآیند تا حدی تسهیل شود.
هرچند برای خرید از صندوقهای ETF هیچگونه نیازی به کد بورسی وجود ندارد، با توجه به مذاکرات و رایزنی‏های انجام شده، در نظر است تا فرآیند احراز هویت قبل از پایان اردیبهشت‌ماه از طریق سجام به‏ صورت الکترونیک و غیرحضوری انجام شود. سازمان بورس نیز با تعامل با شبکه بانکی در حال فراهم نمودن بسترهای لازم برای انجام این کار از طریق شعب تمامی بانک‏ها است. ضمن این‏که در حال حاضر این امر از طریق برخی از شعب بانک‏های صادرات ایران، شهر و آینده قابل انجام است.

* آیا ضروری است متقاضیان ظرف مدت دو ماه احراز هویت را انجام دهند؟
ضرورت ندارد اشخاصی که نسبت به پذیره ‏نویسی اقدام نموده ‏اند، حتماً ظرف ۲ ماه فرآیند احراز هویت را تکمیل کنند. این امر فقط درمورد آن دسته از متقاضیان صدق می‏کند که قصد دارند پس از خاتمه دو ماه، واحدهای خود را به فروش برسانند. درصورتی‏که متقاضیان قصد فروش واحدهای خود را نداشته باشند، فعلاً نیازی به اخذ تأییدیه سجام ندارند. به عبارتی اخذ تأییدیه سجام فقط برای معاملات بعدی مورد نیاز است.

* آیا داشتن حساب برای همه متقاضیان الزامی است؟
خیر. در این مرحله الزامی به داشتن حساب نیست؛ لیکن متقاضیان برای امکان معامله این واحدها در آینده می‏بایست حتماً حساب بانکی داشته باشند تا بتوانند کد بورسی اخذ کنند.

* آیا این طرح همان سهام عدالت است؟
خیر. این موضوع کاملاً متفاوت از سهام عدالت است و در این طرح مردم می‌‏توانند تا مبلغ ۲ میلیون تومان به ازاء هر کدملی سهام متعلق به دولت را از طریق خرید واحدهای سرمایه گذاری صندوق واسطه گری مالی یکم، با تخفیف خریداری کنند.
در حالی که سهام عدالت سهامی است که قبلاً به حدود ۵۰ میلیون نفر از مردم تعلق گرفته و ظرف ماه‏های آتی مدیریت آن به خود مردم منتقل می‏‌شود و نیازی به واریز مجدد وجه توسط مردم برای تملیک سهام وجود ندارد.

منابع:
سایت سیگنال
خبرگزاری تسنیم